wtorek, 18 stycznia 2011

Technki,formy iśrodki kształcenia.

FORMY ORGANIZACJI KSZTAŁCENIA
Proces kształcenia jest złożoną działalnością i może być realizowany w postaci różnych form organizacyjnych. O efektach pracy dydaktycznej decydują nie tylko stosowane przez nauczyciela metody i środki, ale również różnorodne rodzaje zajęć dydaktycznych, określane jako formy organizacji kształcenia.
Formy organizacyjne kształcenia, determinujące organizacyjną stronę pracy dydaktycznej, wskazują, jak organizować te pracę stosownie do tego, kto, gdzie, kiedy i w jakim celu ma  być przedmiotem kształcenia.                                                     
Wyróżnić  możemy trzy podstawowe kryteria podziału  form kształcenia:
1. liczba uczniów uczestniczących w procesie nauczania - uczenia się (formy jednostkowe i zbiorowe pracy uczniów)
2. miejsce uczenia się ( zajęcia szkolne i pozaszkolne)
3. czas trwania zajęć dydaktycznych (zajęcia lekcyjne i pozalekcyjne)
Formy organizacyjne kształceni dzielimy na: (omówić schemat na plakacie)
Najbardziej typowe dla naszego systemu kształcenia jest lekcja, praca domowa, koła zainteresowań oraz wycieczki szkolne.                               
Podstawową jednostką formy organizacyjnej nauczania jest lekcja, podczas której nauczyciel w ściśle określonych ramach czasowych prowadzi zajęcia ze względnie stalą grupą uczniów, czyli klasą, zgodnie z planem zajęć, stosując różne metody i środki dydaktyczne, chcąc osiągnąć założone cele kształcenia. Jest ona strukturą zadań i czynności nauczyciela oraz uczniów. Określa ona jak organizować i realizować proces kształcenia.
Lekcja składa się z trzech części:
1. Część powtarzająca - służy przypominaniu, rozszerzaniu i powtarzaniu opanowanego już materiału, sprawdzaniu pracy domowej oraz przygotowywaniu się do nowej lekcji
2. Część postępująca - obejmuje podanie tematu i planu całego zagadnienia oraz jego opracowanie
3. Część zbierająca - ma za zadanie zebrać w całość i uporządkować wiadomości uzyskane przez uczniów, oraz ułatwić zapamiętanie.
Można również wyróżnić różne typy lekcji np.: powtórzeniową, ćwiczeniową, wycieczkową, laboratoryjną oraz ogólną, którą uważana jest za główną formę lekcji. Jej struktura wygląda następująco:
1. organizacja klasy
2. kontrola pracy domowej i przygotowani e do nowej lekcji
3. przeprowadzenie nowej lekcji
4. podsumowanie nowych wiadomości
5. zadanie pracy domowej
Dla każdej lekcji można także wyróżnić trzy fazy:
1. Faza przygotowawczą, czyli przygotowanie uczniów do procesu uczenia się na danej lekcji poprzez:
§
określenie celu uczenia się na danej lekcji
§
przygotowanie warunków niezbędnych do działania uczniów na lekcji
§
ustalenie planu wykonywania działania
2. Faza wykonawczą, czyli proces uczenia się
3. Faza kontrolną, obejmująca:
§
porównanie uzyskanych wyników działania z jego celem i planem
§
wprowadzenie korekty, jeżeli efekt działania nie jest w pełni zgodny z założonym celem i planem
Wyróżnić możemy także cztery główne rodzaje lekcji:
1. Lekcja podająca - Służy do opracowania obszernego materiału, który należy zrealizować w trakcie jednej lekcji. Często zdarza się, że ogniwo sprawdzania pracy domowej, czyli odpytywanie zajmuje dość znaczną część lekcji a na inne nie pozostaje już zbyt wiele czasu. Zaletami tej lekcji jest prosta struktura i szybkie przekazanie uczniom gotowej wiedzy do zapamiętania. Wadą natomiast jest mała aktywność i samodzielność uczniów. W toku lekcji podającej można też wyróżnić lekcje, które nie zawierają wszystkich ogniw np.: lekcja utrwalająca, lekcja sprawdzająca .
2. Lekcja problemowa - w procesie uczenia się powinno przede wszystkim występować myślenie, czyli rozwiązywanie problemów. Może występować ona w każdych warunkach, o ile treści nauczania się do tego nadają. Myślenie ma postać odkrywania, co wymaga twórczej i aktywnej postawy uczniów . Rozwiązywanie problemów może odbywać się w pracy indywidualnej, grupowej lub zbiorowej.
3. Lekcja ćwiczeniowa - lekcja ta ma za zadanie rozwijanie sprawności intelektualnych oraz praktycznych. Można wyróżnić dwie główne fazy:
§
Orientacyjna - czyli przekazywanie teorii
§
Operacyjna - czyli praktyka .
4. Lekcja eksponująca - lekcja ta kształtuje postawy i uczucia. Głównym zadaniem tych lekcji jest rozwijanie przeżyć emocjonalnych, istotne jest jednorazowe lub wielokrotne eksponowanie określonych wartości: etycznych, estetycznych, moralnych, społecznych czy politycznych. Stosuje się ją przede wszystkim przy nauczaniu języka ojczystego, przedmiotów artystycznych, wos-u, oraz historii .                                
 FORMY ORGANIZACYJNE PRACY UCZNIÓW:
Do najbardziej typowych form pracy ucznia należą:
1. Praca jednostkowa - uczeń realizuje zadania dydaktyczne indywidualnie. Indywidualnie uczeń uczy się podczas słuchania wykładu, czytania z podręcznika, oglądania środków wizualnych. Celem jest zmuszenie uczniów do samodzielnego wysiłku intelektualnego.
2. Praca zbiorowa - Obejmuje jednocześnie wszystkich uczniów w klasie i wszyscy oni uczestniczą w procesie nauczania. Zachodzi potrzeba takiego zorganizowania procesu dydaktycznego, aby wszyscy uczniowie mogli zgodnie ze swoimi możliwościami aktywnie uczestniczyć w pracy zbiorowej.
3. Praca grupowa - wszyscy uczniowie w klasie są zaangażowani aktywnie w pracę związaną z tematem lekcji. Grupa staje się niezastąpionym narzędziem budzenia aktywności i samodzielności uczniów, wdrażania ich do współdziałania, przemyślanego podziału zadań, a także racjonalnej organizacji pracy, współodpowiedzialności za jej efekty. W grupie powinni być uczniowie zróżnicowani pod względem zdolności. Podstawową metodą pracy jest dyskusja .(12)

Nieodłącznym elementem procesu kształcenia w systemie klasowo lekcyjnym jest NAUKA DOMOWA:
Nauka domowa wzbogaca i uzupełnia naukę uczniów na lekcji. Poprawnie zorganizowana nauka domowa może spełniać następujące funkcje:
§
Opanowanie wiadomości związanych z nową lekcją
§
Utrwalenie, pogłębienie lub rozszerzenie wiedzy
§
Kształtowanie umiejętności i sprawności
§
Rozwijanie samodzielności
§
Budzenie nowych zainteresowań
§
Rozwijanie kreatywności
§
Rozwijanie umiejętności uczenia się
§
Systematyczność
§
Wzbudzanie wiary we własne możliwości
Istotą nauki domowej jest samodzielność. Zadania domowe można podzielić ze względu na cel jaki ma spełniać nauka, na formę zadania domowego i ze względu na relacje między lekcjami a nauką domową.
ZAJĘCIA POZALEKCYJNE:
Zajęcia pozalekcyjne organizowane są przez szkołę. Mają one charakter dobrowolny. Nauczyciel jest instruktorem i organizatorem. Istnieją trzy formy realizacji zajęć pozalekcyjnych:
1. Praca masowa: pogadanki, odczyty, referaty, wieczory dyskusyjne, wystawy, pokazy, spotkania, imprezy sportowe
2. Praca grupowa: koła zainteresowań - przedmiotowe, techniczne, artystyczne, sportowe.
3. Praca indywidualna: albumy, referaty, modele, dekoracje, pomoce naukowe .
WYCIECZKI SZKOLNE:
Wycieczki wyprowadzają uczniów poza klasę szkolną w celu bezpośredniego zetknięcia się z rzeczami, zjawiskami i procesami w ich naturalnym otoczeniu. Zaspokajają one potrzebę dociekliwości, oraz stwarzają okazję do poznawania obiektów, ludzi, środowisk, krajobrazów, wytworów cywilizacji, zabytków historycznych i osobliwości przyrody. Podstawową metoda stosowaną na wycieczce jest obserwacja. W czasie wycieczki uczniowie realizują wyznaczone zadania, pracując indywidualnie, grupowo lub zbiorowo.                                                                                              

     
Środki kształcenia
Według Kupisiewicza środki dydaktyczne są to przedmioty które dostarczają uczniom określonych bodźców sensorycznych Oddziałujących na ich wzrok, słuch, dotyk itp., ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznawanie rzeczywistości''. przy tym słowo przedmiot użyte w tej definicji odnosi się zarówno do przedmiotów oryginalnych, jak i do ich zastępników modelowych, obrazowych, słownych lub symbolicznych.
Środki dydaktyczne służą nie tylko wzbogaceniu czynności nauczyciela,
lecz także czynności ucznia. O ich doborze decyduje nauczyciel, biorąc
pod uwagę właściwości wieku uczniów, zadania dydaktyczne, cechy
nauczanego przedmiotu, jak tez przekonanie o ich efektywności.

Do zakresu pojęcia ,,środek dydaktyczny, zalicza się:
a) treść konkretnego środka, przekazywana jako zespół bodźców
sensorycznych, czyli komunikat, np. obraz filmowy;
b) podłoże materialne na którym została zapisana określona treść
czyli nośnik komunikatu np. taśma filmowa;
c) środek przekazu, umożliwiający nadanie komunikatu odbiorcy
czyli urządzenie techniczne, służące do "ożywienia,, komunikatu
zapisanego na nośniku materialnym, np. projektor filmowy.

Materiały dydaktyczne to najważniejsze elementy środków dydaktycznych, a
często tylko one tworzą ów środek, co pozwala na używanie tych terminów
zamiennie.

Funkcje środków dydaktycznych w realizacji procesu kształcenia
:
-wprowadzają i motywują (przygotowanie uczniów do aktywnego zdobywania informacji na lekcji, organizowanie sytuacji problemowej);
- źródłową i weryfikacyjną (główne źródło wiedzy z danego tematu, materiał do weryfikacji hipotez);
-syntetyzującą i utrwalającą (pomoc w tworzeniu uogólnień, syntez i struktur wiedzy, utrwaleniu materiału);
-zastosowawczą i wdrożeniową (pokazanie różnych zastosowań, teorii w praktyce oraz wzorów wykonania określonych czynności);
-kontrolno- oceniającą.
Wyróżniamy środki dydaktyczne wzrokowe, słuchowe i wzrokowo- słuchowe (audiowizualne).
Środki wzrokowe:
Dzielimy je na proste środki wzrokowe i złożone środki wzrokowe.
Proste środki wzrokowe:
- okazy naturalne w środowisku,
- naturalne okazy w sztucznym środowisku (kolekcje, próbki),
- okazy spreparowane (preparaty mokre, okazy wypchane, szkielety, preparaty mikroskopowe)
- modele (modele statyczne: makiety, globusy; modele dynamiczne, działające),
- przyrządy służące do demonstracji, obserwowania, mierzenia;
-obrazy statyczne (fotografia, rysunek),
- środki symboliczne (umowne): mapy, schematy, diagramy, wykresy.
Złożone środki wzrokowe: (wizualne)
Materiały wizualne: przeźrocza, obrazy odbite, folio i fozogramy, filmy nieme, mikrofilmy, obrazy mikroskopowe.
Urządzenia techniczne: diaskopy, rzutniki; episkopy, epidiaskopy; grafoskopy (projektoskopy); projektory filmowe; czytniki; projektor mikroskopowy.
Środki słuchowe: do podstawowych środków dydaktycznych o charakterze słuchowym należą następujące rodzaje materiałów audialnych:
-nagranie magnetofonowe (materiały magnetofonowe)
-Nagrania płytowe (płyty),
- audycje (programy) radiowe.
Najbardziej rozległe zastosowanie spośród wszystkich środków słuchowych ma taśma magnetofonowa i magnetofon, gramofon i kompakt oraz radio.
Środki wzrokowo- słuchowe (audiowizualne):
Audiowizualne materiały dydaktyczne: fonoprzeźrocza (przeźrocza i nagrania); filmy dydaktyczne dźwiękowe; programy telewizyjne; nagrania magnetowidowe; wideopłyty.
Audiowizualne urządzenia techniczne: diaskopy i magnetofony; projektory filmowe; odbiorniki telewizyjne; magnetowidy, gramowidy
Do środków automatyzujących uczenie się należą maszyny dydaktyczne( skonstruowane by sterować uczenie się bez pomocy nauczyciela), gabinety językowe (laboratoria językowe usprawniające proces opanowania języka obcego), komputery (dynamizujące pracę szkół).
Błędy przy stosowaniu środków dydaktycznych:
- upoglądowianie treści słownych, które tego nie wymagają;
- stosowanie środków dydaktycznych np. filmu, bez przygotowania uczniów do odbioru treści;
-stosowanie środków technicznie źle wykonanych, mało czytelnych;
-przecenianie środków dydaktycznych;
-stosowanie środków audiowizualnych w nieodpowiednich pomieszczeniach, niestwarzających warunków do właściwej percepcji prezentowanych treści;
- przekazywanie nadmiaru informacji w jednostce czasu.

Techniki kształcenia
   Kwestią związaną z wyborem i wykorzystaniem określonej metody nauczania jest użycie odpowiednich technik nauczania,czyli praktycznych sposobów prowadzenia zajęć dydaktycznych w ramach jakiejś matody nauczania.Technika nauczania,innymi słowy,jest to sposób,w jaki nauczyciel prezentuje wybrane zagadnienia,sposób,który moze zwiększyć stopień odbioru przekazywanej wiedzy.Każda metoda nauczania X może zawierać w sobie róznorodne techniki nauczania,których część może być z powodzeniem wykorzystana w nauce za pomoca metody Y.Przykładowo,stosując metodę wykładu lub metodę dyskusji możemy posłużyć sie technikami wizualizacyjnymi(wykorzystanie plakatów,obrazków,wykresów,schematów).

Bibliografia:
1.F. Bereźnicki, Dydaktyka kształcenia ogólnego, Kraków 2007
2.J.Półturzycki, Dydaktyka dla nauczycieli, Toruń 1999

Notatka refleksyjna
Nasza grupa w składzie: Anna Lenartowicz, Karolina Świątek, Klaudia Rutowicz, Aleksandra Bodnar, Magdalena Banek miała za zadnie opracowanie i przedstawienie tematu Techniki, środki i formy kształcenia. Za pracę nad tematem zabrałyśmy się o wiele wcześniej niż przewiduje to termin prezentacji. Rzetelnie poszukiwałyśmy książek obejmujących nasz temat. Nie ukrywamy, że było to trudne, ponieważ odwiedzając mnóstwo bibliotek nie mogliśmy natrafić na pozycje książek, które szczególnie nas interesowały i były także umieszczone w bibliografii. Zebrane przez nas materiały skrupulatnie przejrzałyśmy i zapoznałyśmy się z ich treścią aby następnie przystąpić do tworzenia prezentacji. Każda z nas miała za zadanie dokładnie opracować (streścić) kolejne zagadnienia tematu. Na wstępie swojej prezentacji zawarłyśmy definicję procesu kształcenia i formy organizacyjne kształcenia. Następnie wyróżniłyśmy trzy podstawowe kryteria podziału form kształcenia. Na schemacie (dokładnie plakacie) przedstawiłyśmy formy organizacyjne kształcenia, które omówimy naszym kolegom z grupy. Praca także zawiera różne typy i rodzaje lekcji, które są dokładnie opisane, fazy lekcji oraz części z jakich się one składają. Przedstawiłyśmy w niej również formy organizacyjne pracy uczniów. Najbardziej typowe z nich opisałyśmy. Jako nieodłączny element kształcenia w systemie klasowo - lekcyjnym przyjęłyśmy i zawarłyśmy w prezentacji naukę domową. Podałyśmy jej funkcję i wymieniłyśmy kilka sposobów zajęć pozalekcyjnych, które pokrótce opisałyśmy. Środki kształcenia przedstawiłyśmy jako główną definicję. W dalszych częściach prezentacji podałyśmy ich funkcję w realizacji procesu kształcenia ale także wszystko to co zalicza się do zakresu pojęcia "środek dydaktyczny". Wyróżniłyśmy środki dydaktyczne takie jak: wzrokowe, słuchowe i wzrokowo - słuchowe (audiowizualne). Każdy z nich dokładnie opracowałyśmy aby w sposób czytelny przedstawić je grupie. Ukazałyśmy także błędy jakie mogą pojawić się przy stosowaniu poszczególnych środków dydaktycznych. Techniki kształcenia również zostały przez nas opracowane i wymienione. Do przekazu treści tematu dołączyłyśmy wiele zabaw i konkurencji, które miały wzbudzić zainteresowanie naszych kolegów ale także pobudzić ich do aktywności w przyswojeniu nowego materiału. Bardzo długo się nad nimi zastanawiałyśmy, ponieważ chciałyśmy aby były one jak najbardziej zgodne z tematem i były czymś w miarę nowym, aby nie powtarzać wielu sposobów prezentowania tematów przez naszych kolegów i koleżanek. Postawiłyśmy na konkretną treść i bardzo czytelny sposób jej przekazania, co chciałyśmy uzyskać właśnie poprzez liczne wspólne zabawy utrwalające zdobytą wiedzę. Zabawy i konkury zawierają duże poczucie humoru, ponieważ z naszych dotychczasowych obserwacji wywnioskowałyśmy, że zapamiętujemy o wiele więcej gdy uczymy się poprzez zabawę. I to właśnie miałyśmy zamiar osiągnąć. Nagrody jakie przygotowałyśmy miały znaczenie symboliczne ale również miały wzbudzić ciekawość i euforie w grupie. Każda z nas wywiązała się ze swojego zadania doskonale. W pełni wykorzystała wszystkie zdobyte materiały. Wiele razy spotykałyśmy się aby dopracować każdy szczegół. Opracowałyśmy wspólnie plan naszej prezentacji. W każdym punkcie opisałyśmy to co w danym momencie chciałyśmy przedstawić aby forma naszego przekazu była spójna i odbyła się w prawidłowej, wcześniej ustalonej kolejności, bez zbędnego chaosu i dezorganizacji. Nasz wygląd tzn. przebrania miały konkretny charakter, miały one głównie wzbudzić zainteresowanie i sprawić aby prezentacja miała swój niepowtarzalny charakter i zapadła w pamięć. My same przygotowując materiał poprzez zabawę i mnóstwo pomysłów na projekt wiele zapamiętałyśmy i o wiele łatwiej będzie nam przekazać tą nabytą wiedzę pozostałym. Przygotowana przez nas prezentacja wymagała wielu godzin opracować i dyskusji. Pracowało nam się ze sobą bardzo dobrze, ogrom pomysłów jakie każda z nas wniosła do tej prezentacji sprawiły, że jest ona naszym zdaniem ciekawa. Wszystkie pracowałyśmy nad nią wszystkimi siłami aby sprostać poprzednim grupom, które przedstawiły swoje prezentacje na wiele interesujących sposobów. Nasza prezentacja jest według naszej opinii opracowana bardzo dokładnie, a sposób jej przedstawienia oryginalny i godny zapamiętania. Magdalena Banek
Aleksandra Bodnar
Anna Lenartowicz
Klaudia Rutowicz
Karolina Świątek



         

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz