4. Uświadamianie celów kształcenia

Uświadamianei celów kształcenia

CELE KSZTAŁCENIA są to planowe, zamierzone i długotrwałe założenia dydaktyczne, do tego jak kształcić, jakie wartości wpajać i jakimi metodami.

- cele rzeczowe (ogólne, odnoszące się do rzeczywistości)
- cele podmiotowe (subiektywne, odnoszące się do osobowości wychowanka)


Świadomość to stan psychiczny, w którym jednostka zdaje sobie sprawę ze zjawisk wewnętrznych, takich jak własne procesy myślowe, oraz zjawisk zachodzących w środowisku zewnętrznym i jest w stanie reagować na nie.
Świadomość jest subiektywnym obrazem świata i samego siebie. Wpływ informacji na działanie człowieka zależy od tego, jak ważne jest dla niego to, co sobie uświadomił. Istotnym czynnikiem działania jest sam cel i jego struktura; to czy jest on narzucony, czy własny; czy ma związek z potrzebami i zainteresowaniami jednostki. Ważna jest również znajomość osiągnięć i niepowodzeń oraz warunków, w jakich czynność będzie wykonywana.



Najważniejszym czynnikiem dla uzyskania efektywnej i skutecznej pracy jest uświadomienie sobie przez osobę celów działania. Już poprzez tak krótkie stwierdzenie można zauważyć jak ważny jest ten proces w edukacji.
WICENTY OKOŃ ujął to w następujący sposób ,,Świadomość tego co należy przyswoić sobie w ciągu roku czy jednej lekcji pozwala uczniom na uporządkowanie własnego wysiłku, zapobiega przypadkowości i chaotyczności w pracy. Stwarza perspektywę zdobycia pewniej wiedzy i zastosowania jej w życiu"
Świadomość kieruje przebiegiem czynności jako system o złożonej strukturze obejmującej:
1. system posiadanych wiadomości, składających się na mniej lub bardziej zwarty obraz świata,
2. system wartości i ocen, postawy emocjonalne i moralne wobec różnych spraw,
3. system działań, jakie człowiek potrafi wykonać, jego umiejętności, nawyki i schematy postępowania.


Podstawowymi cechami czynności jakie człowiek podejmuje są: ukierunkowanie i zorganizowanie
W obu tych procesach ważną rolę odgrywają informacje,które poźniej są modyfikowane w wyniku procesu analizy i syntezy.W trakcie trwania tych procesów wytwarzany zostaje program działania i kontrola wykonania.
Tłumacząc to można powiedzieć, że człowiek wytwarza sobie obraz jakiejś sytuacji, która umożliwia mu przygotowanie się zawczasu do zdarzeń, które dopiero nastąpią.W psychologii takie działania nazywane są schematem poznawczym-przewiduje jakieś zdarzenie (np jak wiemy, że nas nie było na zajęciach i wiemy, że możemy ponieść za to konsekwencje to możemy wtedy wymyśleć jakąś wymówkę) schematem operacyjnym-oznacza gotowość do wykonania określonych czynności.
Możemy powiedzieć, iż świadomość jest pewnego rodzaju strukturą w skład której wchodzą:


Korzyścią płynącą z uświadomienia uczniom celów kształcenia jest możliwość stworzenia w klasie -ładu zewnętrznego i wewnętrznego:
Ład zewnętrzny
Ład wewnętrzny- Nauczyciel stara się przy stawianiu uczniom zadania uświadomić im czego oraz w jakim celu mają sie nauczyć -polega to zatem na nadaniu jego wysiłkom określonej wartości (np. jeśli nauczy się liczyć nikt nie oszuka go w sklepie)- Nauczyciel stara się zapewnić spokojny przebieg lekcji, brak tego rodzaju ładu zaburza koncentrację uczniów Przy procesie kształcenia można zaobserwować następujące błędy popełnianie przez nauczycieli:
brak uświadamiania uczniom celów kształcenia,
zbyt łatwe lub zbyt trudne cele wytyczane uczniom,
podawanie jedynie tematu lekcji bez celów szczegółowych,
brak wskazania przydatności przerabianego materiału. W pojęciu świadomości odróżnia się jej dwa aspekty: wiedzę i przeżycia. U człowieka stanowią one zawsze jedność i wzajemnie się przenikają. Moment wiedzy w świadomości podkreśla stosunek do świata zewnętrznego, odbijającego się w psychice. Jako odzwierciedlenie rzeczywistości zjawiska świadomości mają swój przedmiot. Jeden i ten sam przedmiot może być uświadamiany z różnych punktów widzenia. Powoduje to np. że dwóch słuchaczy tego samego wykładu odbiera jego treść inaczej. Z tego względu w przypadku działalności nauczyciela zmierzającego do uświadomienia uczniom celów nauczania niezmiernie ważnym momentem staje się wdrażanie uczniów do pełnego i jednoznacznego rozumienia sformułowań celów występujących w postaci komunikatów językowych ujętych w formie graficznej i językowej.

Świadomość celu
Uświadamianie celu przez nauczyciela jest podstawowym i niezmiernie ważnym elementem procesu nauczania. Uświadamianie uczniom celu działań wraz z umotywowaniem potrzeby jego osiągnięcia jest zabiegiem pierwszym, który musi wykonać nauczyciel przed przystąpieniem do realizacji tematu. Świadomość celów zależy od tego jak go rozumiemy, realizujemy, kontrolujemy i jakie rezultaty uzyskujemy. Nie należy wymagać aktywności realizacji celów od osoby, która ich nie rozumie. jest to odbicie, obraz rzeczywistości pożądanej pod pewnymi względami przez człowieka, wyznaczający kierunek i strukturę działania zmierzającego do spowodowania lub utrzymania tego stanu rzeczywistości oraz umożliwiający kontrolę działania. Przyjęto więc, że uczeń jest świadomy celu nauczania wtedy, gdy posiada wiedzę o stanie rzeczy, zjawisk i procesów ujętą w sformułowaniu językowym lub graficznym celu oraz poczucie, że stan ten jest dla niego pożądany pod pewnymi względami, co powoduje, że dąży on do spowodowania lub utrzymania tego stanu, a także kontroluje osiągane w tym zakresie rezultaty.

Bibliografia:J. Świrko - Pilipczuk. Wartości i cele kształcenia w: F. Bereżnicki, Dydaktyka kształcenia ogólnego, Kraków 2001