Technki,formy iśrodki kształcenia.

FORMY ORGANIZACJI KSZTAŁCENIA

Proces kształcenia jest złożoną działalnością i może być realizowany w postaci różnych form organizacyjnych. O efektach pracy dydaktycznej decydują nie tylko stosowane przez nauczyciela metody i środki, ale również różnorodne rodzaje zajęć dydaktycznych, określane jako formy organizacji kształcenia.

Formy organizacyjne kształcenia, determinujące organizacyjną stronę pracy dydaktycznej, wskazują, jak organizować te pracę stosownie do tego, kto, gdzie, kiedy i w jakim celu ma  być przedmiotem kształcenia.                                                     

Wyróżnić  możemy trzy podstawowe kryteria podziału  form kształcenia:
1. liczba uczniów uczestniczących w procesie nauczania - uczenia się (formy jednostkowe i zbiorowe pracy uczniów)
2. miejsce uczenia się ( zajęcia szkolne i pozaszkolne)
3. czas trwania zajęć dydaktycznych (zajęcia lekcyjne i pozalekcyjne)

Formy organizacyjne kształceni dzielimy na: (omówić schemat na plakacie)

Najbardziej typowe dla naszego systemu kształcenia jest lekcja, praca domowa, koła zainteresowań oraz wycieczki szkolne.                               

Podstawową jednostką formy organizacyjnej nauczania jest lekcja, podczas której nauczyciel w ściśle określonych ramach czasowych prowadzi zajęcia ze względnie stalą grupą uczniów, czyli klasą, zgodnie z planem zajęć, stosując różne metody i środki dydaktyczne, chcąc osiągnąć założone cele kształcenia. Jest ona strukturą zadań i czynności nauczyciela oraz uczniów. Określa ona jak organizować i realizować proces kształcenia.

Lekcja składa się z trzech części:
1. Część powtarzająca - służy przypominaniu, rozszerzaniu i powtarzaniu opanowanego już materiału, sprawdzaniu pracy domowej oraz przygotowywaniu się do nowej lekcji
2. Część postępująca - obejmuje podanie tematu i planu całego zagadnienia oraz jego opracowanie
3. Część zbierająca - ma za zadanie zebrać w całość i uporządkować wiadomości uzyskane przez uczniów, oraz ułatwić zapamiętanie.

Można również wyróżnić różne typy lekcji np.: powtórzeniową, ćwiczeniową, wycieczkową, laboratoryjną oraz ogólną, którą uważana jest za główną formę lekcji. Jej struktura wygląda następująco:
1. organizacja klasy
2. kontrola pracy domowej i przygotowani e do nowej lekcji
3. przeprowadzenie nowej lekcji
4. podsumowanie nowych wiadomości
5. zadanie pracy domowej

Dla każdej lekcji można także wyróżnić trzy fazy:
1. Faza przygotowawczą, czyli przygotowanie uczniów do procesu uczenia się na danej lekcji poprzez:
§ określenie celu uczenia się na danej lekcji
§ przygotowanie warunków niezbędnych do działania uczniów na lekcji
§ ustalenie planu wykonywania działania
2. Faza wykonawczą, czyli proces uczenia się
3. Faza kontrolną, obejmująca:
§ porównanie uzyskanych wyników działania z jego celem i planem
§ wprowadzenie korekty, jeżeli efekt działania nie jest w pełni zgodny z założonym celem i planem

Wyróżnić możemy także cztery główne rodzaje lekcji:
1. Lekcja podająca - Służy do opracowania obszernego materiału, który należy zrealizować w trakcie jednej lekcji. Często zdarza się, że ogniwo sprawdzania pracy domowej, czyli odpytywanie zajmuje dość znaczną część lekcji a na inne nie pozostaje już zbyt wiele czasu. Zaletami tej lekcji jest prosta struktura i szybkie przekazanie uczniom gotowej wiedzy do zapamiętania. Wadą natomiast jest mała aktywność i samodzielność uczniów. W toku lekcji podającej można też wyróżnić lekcje, które nie zawierają wszystkich ogniw np.: lekcja utrwalająca, lekcja sprawdzająca .
2. Lekcja problemowa - w procesie uczenia się powinno przede wszystkim występować myślenie, czyli rozwiązywanie problemów. Może występować ona w każdych warunkach, o ile treści nauczania się do tego nadają. Myślenie ma postać odkrywania, co wymaga twórczej i aktywnej postawy uczniów . Rozwiązywanie problemów może odbywać się w pracy indywidualnej, grupowej lub zbiorowej.
3. Lekcja ćwiczeniowa - lekcja ta ma za zadanie rozwijanie sprawności intelektualnych oraz praktycznych. Można wyróżnić dwie główne fazy:
§ Orientacyjna - czyli przekazywanie teorii
§ Operacyjna - czyli praktyka .
4. Lekcja eksponująca - lekcja ta kształtuje postawy i uczucia. Głównym zadaniem tych lekcji jest rozwijanie przeżyć emocjonalnych, istotne jest jednorazowe lub wielokrotne eksponowanie określonych wartości: etycznych, estetycznych, moralnych, społecznych czy politycznych. Stosuje się ją przede wszystkim przy nauczaniu języka ojczystego, przedmiotów artystycznych, wos-u, oraz historii .                                

 FORMY ORGANIZACYJNE PRACY UCZNIÓW:
Do najbardziej typowych form pracy ucznia należą:
1. Praca jednostkowa - uczeń realizuje zadania dydaktyczne indywidualnie. Indywidualnie uczeń uczy się podczas słuchania wykładu, czytania z podręcznika, oglądania środków wizualnych. Celem jest zmuszenie uczniów do samodzielnego wysiłku intelektualnego.
2. Praca zbiorowa - Obejmuje jednocześnie wszystkich uczniów w klasie i wszyscy oni uczestniczą w procesie nauczania. Zachodzi potrzeba takiego zorganizowania procesu dydaktycznego, aby wszyscy uczniowie mogli zgodnie ze swoimi możliwościami aktywnie uczestniczyć w pracy zbiorowej.
3. Praca grupowa - wszyscy uczniowie w klasie są zaangażowani aktywnie w pracę związaną z tematem lekcji. Grupa staje się niezastąpionym narzędziem budzenia aktywności i samodzielności uczniów, wdrażania ich do współdziałania, przemyślanego podziału zadań, a także racjonalnej organizacji pracy, współodpowiedzialności za jej efekty. W grupie powinni być uczniowie zróżnicowani pod względem zdolności. Podstawową metodą pracy jest dyskusja .(12)

Nieodłącznym elementem procesu kształcenia w systemie klasowo lekcyjnym jest NAUKA DOMOWA:
Nauka domowa wzbogaca i uzupełnia naukę uczniów na lekcji. Poprawnie zorganizowana nauka domowa może spełniać następujące funkcje:
§ Opanowanie wiadomości związanych z nową lekcją
§ Utrwalenie, pogłębienie lub rozszerzenie wiedzy
§ Kształtowanie umiejętności i sprawności
§ Rozwijanie samodzielności
§ Budzenie nowych zainteresowań
§ Rozwijanie kreatywności
§ Rozwijanie umiejętności uczenia się
§ Systematyczność
§ Wzbudzanie wiary we własne możliwości
Istotą nauki domowej jest samodzielność. Zadania domowe można podzielić ze względu na cel jaki ma spełniać nauka, na formę zadania domowego i ze względu na relacje między lekcjami a nauką domową.
ZAJĘCIA POZALEKCYJNE:
Zajęcia pozalekcyjne organizowane są przez szkołę. Mają one charakter dobrowolny. Nauczyciel jest instruktorem i organizatorem. Istnieją trzy formy realizacji zajęć pozalekcyjnych:
1. Praca masowa: pogadanki, odczyty, referaty, wieczory dyskusyjne, wystawy, pokazy, spotkania, imprezy sportowe
2. Praca grupowa: koła zainteresowań - przedmiotowe, techniczne, artystyczne, sportowe.
3. Praca indywidualna: albumy, referaty, modele, dekoracje, pomoce naukowe .
WYCIECZKI SZKOLNE:

Wycieczki wyprowadzają uczniów poza klasę szkolną w celu bezpośredniego zetknięcia się z rzeczami, zjawiskami i procesami w ich naturalnym otoczeniu. Zaspokajają one potrzebę dociekliwości, oraz stwarzają okazję do poznawania obiektów, ludzi, środowisk, krajobrazów, wytworów cywilizacji, zabytków historycznych i osobliwości przyrody. Podstawową metoda stosowaną na wycieczce jest obserwacja. W czasie wycieczki uczniowie realizują wyznaczone zadania, pracując indywidualnie, grupowo lub zbiorowo.                                                                                              

     

Środki kształcenia

Według Kupisiewicza środki dydaktyczne są to przedmioty które dostarczają uczniom określonych bodźców sensorycznych Oddziałujących na ich wzrok, słuch, dotyk itp., ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznawanie rzeczywistości''. przy tym słowo przedmiot użyte w tej definicji odnosi się zarówno do przedmiotów oryginalnych, jak i do ich zastępników modelowych, obrazowych, słownych lub symbolicznych.

Środki dydaktyczne służą nie tylko wzbogaceniu czynności nauczyciela,
lecz także czynności ucznia. O ich doborze decyduje nauczyciel, biorąc
pod uwagę właściwości wieku uczniów, zadania dydaktyczne, cechy
nauczanego przedmiotu, jak tez przekonanie o ich efektywności.

Do zakresu pojęcia ,,środek dydaktyczny, zalicza się:
a) treść konkretnego środka, przekazywana jako zespół bodźców
sensorycznych, czyli komunikat, np. obraz filmowy;
b) podłoże materialne na którym została zapisana określona treść
czyli nośnik komunikatu np. taśma filmowa;
c) środek przekazu, umożliwiający nadanie komunikatu odbiorcy
czyli urządzenie techniczne, służące do "ożywienia,, komunikatu
zapisanego na nośniku materialnym, np. projektor filmowy.

Materiały dydaktyczne to najważniejsze elementy środków dydaktycznych, a
często tylko one tworzą ów środek, co pozwala na używanie tych terminów
zamiennie.

Funkcje środków dydaktycznych w realizacji procesu kształcenia:

-wprowadzają i motywują (przygotowanie uczniów do aktywnego zdobywania informacji na lekcji, organizowanie sytuacji problemowej);

- źródłową i weryfikacyjną (główne źródło wiedzy z danego tematu, materiał do weryfikacji hipotez);

-syntetyzującą i utrwalającą (pomoc w tworzeniu uogólnień, syntez i struktur wiedzy, utrwaleniu materiału);

-zastosowawczą i wdrożeniową (pokazanie różnych zastosowań, teorii w praktyce oraz wzorów wykonania określonych czynności);

-kontrolno- oceniającą.

Wyróżniamy środki dydaktyczne wzrokowe, słuchowe i wzrokowo- słuchowe (audiowizualne).

Środki wzrokowe:

Dzielimy je na proste środki wzrokowe i złożone środki wzrokowe.

Proste środki wzrokowe:

- okazy naturalne w środowisku,

- naturalne okazy w sztucznym środowisku (kolekcje, próbki),

- okazy spreparowane (preparaty mokre, okazy wypchane, szkielety, preparaty mikroskopowe)

- modele (modele statyczne: makiety, globusy; modele dynamiczne, działające),

- przyrządy służące do demonstracji, obserwowania, mierzenia;

-obrazy statyczne (fotografia, rysunek),

- środki symboliczne (umowne): mapy, schematy, diagramy, wykresy.

Złożone środki wzrokowe: (wizualne)

Materiały wizualne: przeźrocza, obrazy odbite, folio i fozogramy, filmy nieme, mikrofilmy, obrazy mikroskopowe.

Urządzenia techniczne: diaskopy, rzutniki; episkopy, epidiaskopy; grafoskopy (projektoskopy); projektory filmowe; czytniki; projektor mikroskopowy.

Środki słuchowe: do podstawowych środków dydaktycznych o charakterze słuchowym należą następujące rodzaje materiałów audialnych:

-nagranie magnetofonowe (materiały magnetofonowe)

-Nagrania płytowe (płyty),

- audycje (programy) radiowe.

Najbardziej rozległe zastosowanie spośród wszystkich środków słuchowych ma taśma magnetofonowa i magnetofon, gramofon i kompakt oraz radio.

Środki wzrokowo- słuchowe (audiowizualne):

Audiowizualne materiały dydaktyczne: fonoprzeźrocza (przeźrocza i nagrania); filmy dydaktyczne dźwiękowe; programy telewizyjne; nagrania magnetowidowe; wideopłyty.

Audiowizualne urządzenia techniczne: diaskopy i magnetofony; projektory filmowe; odbiorniki telewizyjne; magnetowidy, gramowidy

Do środków automatyzujących uczenie się należą maszyny dydaktyczne( skonstruowane by sterować uczenie się bez pomocy nauczyciela), gabinety językowe (laboratoria językowe usprawniające proces opanowania języka obcego), komputery (dynamizujące pracę szkół).

Błędy przy stosowaniu środków dydaktycznych:

- upoglądowianie treści słownych, które tego nie wymagają;

- stosowanie środków dydaktycznych np. filmu, bez przygotowania uczniów do odbioru treści;

-stosowanie środków technicznie źle wykonanych, mało czytelnych;

-przecenianie środków dydaktycznych;

-stosowanie środków audiowizualnych w nieodpowiednich pomieszczeniach, niestwarzających warunków do właściwej percepcji prezentowanych treści;

- przekazywanie nadmiaru informacji w jednostce czasu.

Techniki kształcenia

   Kwestią związaną z wyborem i wykorzystaniem określonej metody nauczania jest użycie odpowiednich technik nauczania,czyli praktycznych sposobów prowadzenia zajęć dydaktycznych w ramach jakiejś matody nauczania.Technika nauczania,innymi słowy,jest to sposób,w jaki nauczyciel prezentuje wybrane zagadnienia,sposób,który moze zwiększyć stopień odbioru przekazywanej wiedzy.Każda metoda nauczania X może zawierać w sobie róznorodne techniki nauczania,których część może być z powodzeniem wykorzystana w nauce za pomoca metody Y.Przykładowo,stosując metodę wykładu lub metodę dyskusji możemy posłużyć sie technikami wizualizacyjnymi(wykorzystanie plakatów,obrazków,wykresów,schematów).

Bibliografia:

1.F. Bereźnicki, Dydaktyka kształcenia ogólnego, Kraków 2007
2.J.Półturzycki, Dydaktyka dla nauczycieli, Toruń 1999

Notatka refleksyjna

Nasza grupa w składzie: Anna Lenartowicz, Karolina Świątek, Klaudia Rutowicz, Aleksandra Bodnar, Magdalena Banek miała za zadnie opracowanie i przedstawienie tematu Techniki, środki i formy kształcenia. Za pracę nad tematem zabrałyśmy się o wiele wcześniej niż przewiduje to termin prezentacji. Rzetelnie poszukiwałyśmy książek obejmujących nasz temat. Nie ukrywamy, że było to trudne, ponieważ odwiedzając mnóstwo bibliotek nie mogliśmy natrafić na pozycje książek, które szczególnie nas interesowały i były także umieszczone w bibliografii. Zebrane przez nas materiały skrupulatnie przejrzałyśmy i zapoznałyśmy się z ich treścią aby następnie przystąpić do tworzenia prezentacji. Każda z nas miała za zadanie dokładnie opracować (streścić) kolejne zagadnienia tematu. Na wstępie swojej prezentacji zawarłyśmy definicję procesu kształcenia i formy organizacyjne kształcenia. Następnie wyróżniłyśmy trzy podstawowe kryteria podziału form kształcenia. Na schemacie (dokładnie plakacie) przedstawiłyśmy formy organizacyjne kształcenia, które omówimy naszym kolegom z grupy. Praca także zawiera różne typy i rodzaje lekcji, które są dokładnie opisane, fazy lekcji oraz części z jakich się one składają. Przedstawiłyśmy w niej również formy organizacyjne pracy uczniów. Najbardziej typowe z nich opisałyśmy. Jako nieodłączny element kształcenia w systemie klasowo - lekcyjnym przyjęłyśmy i zawarłyśmy w prezentacji naukę domową. Podałyśmy jej funkcję i wymieniłyśmy kilka sposobów zajęć pozalekcyjnych, które pokrótce opisałyśmy. Środki kształcenia przedstawiłyśmy jako główną definicję. W dalszych częściach prezentacji podałyśmy ich funkcję w realizacji procesu kształcenia ale także wszystko to co zalicza się do zakresu pojęcia "środek dydaktyczny". Wyróżniłyśmy środki dydaktyczne takie jak: wzrokowe, słuchowe i wzrokowo - słuchowe (audiowizualne). Każdy z nich dokładnie opracowałyśmy aby w sposób czytelny przedstawić je grupie. Ukazałyśmy także błędy jakie mogą pojawić się przy stosowaniu poszczególnych środków dydaktycznych. Techniki kształcenia również zostały przez nas opracowane i wymienione. Do przekazu treści tematu dołączyłyśmy wiele zabaw i konkurencji, które miały wzbudzić zainteresowanie naszych kolegów ale także pobudzić ich do aktywności w przyswojeniu nowego materiału. Bardzo długo się nad nimi zastanawiałyśmy, ponieważ chciałyśmy aby były one jak najbardziej zgodne z tematem i były czymś w miarę nowym, aby nie powtarzać wielu sposobów prezentowania tematów przez naszych kolegów i koleżanek. Postawiłyśmy na konkretną treść i bardzo czytelny sposób jej przekazania, co chciałyśmy uzyskać właśnie poprzez liczne wspólne zabawy utrwalające zdobytą wiedzę. Zabawy i konkury zawierają duże poczucie humoru, ponieważ z naszych dotychczasowych obserwacji wywnioskowałyśmy, że zapamiętujemy o wiele więcej gdy uczymy się poprzez zabawę. I to właśnie miałyśmy zamiar osiągnąć. Nagrody jakie przygotowałyśmy miały znaczenie symboliczne ale również miały wzbudzić ciekawość i euforie w grupie. Każda z nas wywiązała się ze swojego zadania doskonale. W pełni wykorzystała wszystkie zdobyte materiały. Wiele razy spotykałyśmy się aby dopracować każdy szczegół. Opracowałyśmy wspólnie plan naszej prezentacji. W każdym punkcie opisałyśmy to co w danym momencie chciałyśmy przedstawić aby forma naszego przekazu była spójna i odbyła się w prawidłowej, wcześniej ustalonej kolejności, bez zbędnego chaosu i dezorganizacji. Nasz wygląd tzn. przebrania miały konkretny charakter, miały one głównie wzbudzić zainteresowanie i sprawić aby prezentacja miała swój niepowtarzalny charakter i zapadła w pamięć. My same przygotowując materiał poprzez zabawę i mnóstwo pomysłów na projekt wiele zapamiętałyśmy i o wiele łatwiej będzie nam przekazać tą nabytą wiedzę pozostałym. Przygotowana przez nas prezentacja wymagała wielu godzin opracować i dyskusji. Pracowało nam się ze sobą bardzo dobrze, ogrom pomysłów jakie każda z nas wniosła do tej prezentacji sprawiły, że jest ona naszym zdaniem ciekawa. Wszystkie pracowałyśmy nad nią wszystkimi siłami aby sprostać poprzednim grupom, które przedstawiły swoje prezentacje na wiele interesujących sposobów. Nasza prezentacja jest według naszej opinii opracowana bardzo dokładnie, a sposób jej przedstawienia oryginalny i godny zapamiętania. Magdalena Banek
Aleksandra Bodnar
Anna Lenartowicz
Klaudia Rutowicz
Karolina Świątek

         

4. Uświadamianie celów kształcenia

Uświadamianei celów kształcenia

CELE KSZTAŁCENIA są to planowe, zamierzone i długotrwałe założenia dydaktyczne, do tego jak kształcić, jakie wartości wpajać i jakimi metodami.

- cele rzeczowe (ogólne, odnoszące się do rzeczywistości)
- cele podmiotowe (subiektywne, odnoszące się do osobowości wychowanka)


Świadomość to stan psychiczny, w którym jednostka zdaje sobie sprawę ze zjawisk wewnętrznych, takich jak własne procesy myślowe, oraz zjawisk zachodzących w środowisku zewnętrznym i jest w stanie reagować na nie.
Świadomość jest subiektywnym obrazem świata i samego siebie. Wpływ informacji na działanie człowieka zależy od tego, jak ważne jest dla niego to, co sobie uświadomił. Istotnym czynnikiem działania jest sam cel i jego struktura; to czy jest on narzucony, czy własny; czy ma związek z potrzebami i zainteresowaniami jednostki. Ważna jest również znajomość osiągnięć i niepowodzeń oraz warunków, w jakich czynność będzie wykonywana.



Najważniejszym czynnikiem dla uzyskania efektywnej i skutecznej pracy jest uświadomienie sobie przez osobę celów działania. Już poprzez tak krótkie stwierdzenie można zauważyć jak ważny jest ten proces w edukacji.
WICENTY OKOŃ ujął to w następujący sposób ,,Świadomość tego co należy przyswoić sobie w ciągu roku czy jednej lekcji pozwala uczniom na uporządkowanie własnego wysiłku, zapobiega przypadkowości i chaotyczności w pracy. Stwarza perspektywę zdobycia pewniej wiedzy i zastosowania jej w życiu"
Świadomość kieruje przebiegiem czynności jako system o złożonej strukturze obejmującej:
1. system posiadanych wiadomości, składających się na mniej lub bardziej zwarty obraz świata,
2. system wartości i ocen, postawy emocjonalne i moralne wobec różnych spraw,
3. system działań, jakie człowiek potrafi wykonać, jego umiejętności, nawyki i schematy postępowania.


Podstawowymi cechami czynności jakie człowiek podejmuje są: ukierunkowanie i zorganizowanie
W obu tych procesach ważną rolę odgrywają informacje,które poźniej są modyfikowane w wyniku procesu analizy i syntezy.W trakcie trwania tych procesów wytwarzany zostaje program działania i kontrola wykonania.
Tłumacząc to można powiedzieć, że człowiek wytwarza sobie obraz jakiejś sytuacji, która umożliwia mu przygotowanie się zawczasu do zdarzeń, które dopiero nastąpią.W psychologii takie działania nazywane są schematem poznawczym-przewiduje jakieś zdarzenie (np jak wiemy, że nas nie było na zajęciach i wiemy, że możemy ponieść za to konsekwencje to możemy wtedy wymyśleć jakąś wymówkę) schematem operacyjnym-oznacza gotowość do wykonania określonych czynności.
Możemy powiedzieć, iż świadomość jest pewnego rodzaju strukturą w skład której wchodzą:


Korzyścią płynącą z uświadomienia uczniom celów kształcenia jest możliwość stworzenia w klasie -ładu zewnętrznego i wewnętrznego:
Ład zewnętrzny
Ład wewnętrzny- Nauczyciel stara się przy stawianiu uczniom zadania uświadomić im czego oraz w jakim celu mają sie nauczyć -polega to zatem na nadaniu jego wysiłkom określonej wartości (np. jeśli nauczy się liczyć nikt nie oszuka go w sklepie)- Nauczyciel stara się zapewnić spokojny przebieg lekcji, brak tego rodzaju ładu zaburza koncentrację uczniów Przy procesie kształcenia można zaobserwować następujące błędy popełnianie przez nauczycieli:
brak uświadamiania uczniom celów kształcenia,
zbyt łatwe lub zbyt trudne cele wytyczane uczniom,
podawanie jedynie tematu lekcji bez celów szczegółowych,
brak wskazania przydatności przerabianego materiału. W pojęciu świadomości odróżnia się jej dwa aspekty: wiedzę i przeżycia. U człowieka stanowią one zawsze jedność i wzajemnie się przenikają. Moment wiedzy w świadomości podkreśla stosunek do świata zewnętrznego, odbijającego się w psychice. Jako odzwierciedlenie rzeczywistości zjawiska świadomości mają swój przedmiot. Jeden i ten sam przedmiot może być uświadamiany z różnych punktów widzenia. Powoduje to np. że dwóch słuchaczy tego samego wykładu odbiera jego treść inaczej. Z tego względu w przypadku działalności nauczyciela zmierzającego do uświadomienia uczniom celów nauczania niezmiernie ważnym momentem staje się wdrażanie uczniów do pełnego i jednoznacznego rozumienia sformułowań celów występujących w postaci komunikatów językowych ujętych w formie graficznej i językowej.

Świadomość celu
Uświadamianie celu przez nauczyciela jest podstawowym i niezmiernie ważnym elementem procesu nauczania. Uświadamianie uczniom celu działań wraz z umotywowaniem potrzeby jego osiągnięcia jest zabiegiem pierwszym, który musi wykonać nauczyciel przed przystąpieniem do realizacji tematu. Świadomość celów zależy od tego jak go rozumiemy, realizujemy, kontrolujemy i jakie rezultaty uzyskujemy. Nie należy wymagać aktywności realizacji celów od osoby, która ich nie rozumie. jest to odbicie, obraz rzeczywistości pożądanej pod pewnymi względami przez człowieka, wyznaczający kierunek i strukturę działania zmierzającego do spowodowania lub utrzymania tego stanu rzeczywistości oraz umożliwiający kontrolę działania. Przyjęto więc, że uczeń jest świadomy celu nauczania wtedy, gdy posiada wiedzę o stanie rzeczy, zjawisk i procesów ujętą w sformułowaniu językowym lub graficznym celu oraz poczucie, że stan ten jest dla niego pożądany pod pewnymi względami, co powoduje, że dąży on do spowodowania lub utrzymania tego stanu, a także kontroluje osiągane w tym zakresie rezultaty.

Bibliografia:J. Świrko - Pilipczuk. Wartości i cele kształcenia w: F. Bereżnicki, Dydaktyka kształcenia ogólnego, Kraków 2001 

Metody i strategie kształcenia – projektowanie działań edukacyjnych z wykorzystaniem metod i strategii kształcenia.

4.01.2011r.

Do najbardziej znanych metod kształcenia zaliczamy: opowiadanie, pogadankę, wyjaśnienie, opis, dyskusję, pracę z książką, wykład, metody problemowe, pokaz, metodę zajęć praktycznych, ćwiczenia, trening, metodę laboratoryjną czy dramę.

Drama- polega na improwizowanemu działaniu, angażującym intelekt, emocje, zmysły, wyobraźnie i ekspresję uczestników. Zaangażowanie w dramę osoby poprzez aktywne wchodzenie w role podejmują próbę rozwiązania zarysowanego konfliktu.

Gry dydaktyczne to rodzaj metod nauczania należących do grup metod problemowych i organizujących treść kształcenia w modele rzeczywistych zjawisk sytuacji lub procesów w celu zbliżenia procesu poznawczego uczniów do poznania bezpośredniego dzięki dostarczeniu okazji do manipulowania modelem.

Pogadanka to dialog nie równoprawnych stron- nauczyciela, który w zasadzie stawia pytania różnie rozbudowane i ucznia, który odpowiada.

Aby pogadanka została poprawnie zrealizowana, należy

1. Ustanowić metodyczny cel pogadanki - musimy dobrze wiedzieć, czego spodziewamy się po pogadance na dany temat.
2. Analiza merytoryczno-logiczna wiedzy, czyli zebranie nazw- faktów, pojęć, zasad i czynności, zbadanie związków między nimi- które wynikają z których, które są główne, które pomocnicze, pochodne, a które trzeba opanować wpierw, itd.
3. Trzeba rozłożyć wydobyte elementy między poszczególne pytania i ustalić kolejność pytań.
4. Zaprojektować zadania - czyli należy dostarczyć uczniom zadań, które rozwiązywać będą pod koniec lekcji w celu utrwalenia i wykorzystania tego, czego się nauczyli.

Na koniec należy zebrać i podsumować wiadomości zgromadzone podczas pogadanki.

Wykład jest podstawową formą kształcenia dorosłych. Wynika to z tego, że im dojrzalszy uczeń, tym łatwiej przychodzi mu uczyć się z wykładu, a im wyższa klasa, tym łatwiej znaleźć zapisane w progami nauczania tematy nadające się do ujęcia w postaci wykładu.

Warunkiem koniecznym, odpowiedzialnym za sukces prowadzenia wykładu jest tzw. utrzymanie uwagi studentów. Jeśli uwaga słabnie, to znaczy, że zmienia się pole spostrzegania. Wtedy uwaga skierowana jest na coś innego. Na jakieś konkurencyjne obiekty. Uwaga ukierunkowana na jeden przedmiot musi słabnąc i zostać przeniesiona na inny, co staje się okresem wypoczynku dla funkcjonującego systemu poznawczego, zajętego opracowywaniem i opanowaniem wiadomości, znajdujących się w polu uwagi.

Aby uwaga słuchaczy była utrzymana powinny być spełnione następujące kierunki starań:

1. Wydłużenie okresu uwagi skierowanej na wykład i skracanie okresu wypoczynku.
2.  Poprawne ułożenie wykładu. Wykładowca powinien podsuwać tzn. „treści wypoczynkowe" - w ten sposób sterować uwagą słuchaczy. Może użyć tutaj np. anegdot.

Ważne jest tutaj również eksponowanie treści wykładu, ustalenie minimalnych celów, zaplanowanie czasu wypoczynku i atrakcyjne ujęcie treści – stosowanie metafor, przysłów, wzbudzanie emocji.

To co powinien wiedzieć każdy pedagog, czyli praca z uczniami na zajęciach praktycznych:

1)      Przygotuj podopiecznego do uczenia się wiadomości. Uczniowie lepiej i szybciej opanują nowe umiejętności, jeśli dowiedzą się po co są im one potrzebne.

2)      Poznanie i ćwiczenie umiejętności. Sam możesz zademonstrować uczniom coś nowego i skłonić ich do naśladowania lub wskazać mu instrukcje – jak to zrobić, bądź wykorzystać model interakcyjny. Podopieczny może przyglądać się wzorowo wykonanej rzeźbie artysty i sam ją tworzyć, lub model interakcyjny – tak działają np. symulatory lotów. Model ten wykazuje błędy popełniane przez uczniów i reaguję na ich postępy.

3)      Informacja zwrotna. Uczenie się umiejętności psychomotorycznych polega na wykonywaniu ich, porównywaniu z wzorem, obserwacji różnić i usuwania ich podczas kolejnych prób. Możesz obserwować ucznia i korygować jego błędy, nauczyć go, aby sam się obserwował!

4)      Ćwiczenia. Zapominanie umiejętności psychomotorycznych rzadko bywa zupełne, polega ono raczej na utracie możliwości wykonywania ich szybko, pogorszeniu koordynacji. Ćwiczenie umiejętności składowych powinno być zatem wymierzone przeciwko tym właśnie postaciom zapominania.

Projekt edukacyjny - metoda kształtująca wiele umiejętności oraz integrująca wiedzę z różnych dyscyplin naukowych (czyli różnych przedmiotów).

Natomiast istota metody projektu to:

- samodzielna praca uczniów służąca realizacji określonego przedsięwzięcia (zadania lub problemu dydaktycznego i wychowawczego) w oparciu o wcześniej przyjęte założenia.

Projekt edukacyjny charakteryzuje się tym, że:

- jest to przedsięwzięcie innowacyjne, wymagające odmiennych od dotychczas stosowanych metod działania, efektywniejszych sposobów komunikowania się i współpracy.

- posiada tytuł.

- nie powtarza się w identycznej formie.

- ma wyznaczone cele i ma przynieść określony rezultat.

- jest przedsięwzięciem kompleksowym i wykracza zazwyczaj poza ramy jednego przedmiotu

- jest integralny (obszerny, wykraczający, poza jedna dziedzinę).

- rezultaty pracy prezentowane są publicznie (znani są odbiorcy prezentacji).

Wyróżniamy następujące rodzaje projektów:

1)      Projekt badawczy -  polega na:

a)      zbieraniu przez uczniów informacji dotyczących określonego zagadnienia;

b)      systematyzowaniu tych informacji;

c)      opracowywaniu danych;

d)      Wysunięciu wniosków;

e)      Prezentacji efektów;

2)      Projekt działania lokalnego - polega na:

      a) Rozpoznaniu przez uczniów potrzeb środowiska lokalnego w danej dziedzinie.

      b) Opracowaniu projektu;

      c) Realizacji działań w terenie i prezentacji efektów (zmian) społeczności lokalnej;

3)      Projekt indywidualny

4)      Projekt grupowy

Wyróżniamy następujące etapy pracy metodą projektu:

1) Wybór zagadnienia – wyłonienie tematu;

2) Opracowanie celów projektu;

3) Zawarcie kontraktu;

4) Opracowanie programu projektu i harmonogramu działań;

5) Realizacja projektu;

6) Prezentacja projektu;

7) Ocena projektu.

Istnieję 5 faz przebiegu projektu:

1.  Zaangażowanie. Celem jest stworzenie sytuacji, w której temat jest przedstawiony w sposób jasny i aktywizujący uczniów, czyli precyzyjne formułowanie celów, poleceń, stworzenie atmosfery sprzyjającej zaangażowaniu uczniów w rozwiązywaniu problemu.
2. Badanie. Uczniowie sami analizują otrzymane zadania. To etap dyskusji, analizy, negocjacji, odnoszenie się do wcześniejszych doświadczeń i posiadnych już wiadomości. Stawiane są tutaj hipotezy i wypowiadane wątpliwości.
3. Przekształcenie. Wiedza zdobyta wcześniej zostaję uporządkowana i wykorzystywana w sposób twórczy. Uczniowie przedstawiają własne propozycje rozwiązania problemu, który przed nimi postawiono.
4. Prezentacja. Przedstawiciele grup relacjonują efekty pracy audytorium: może to być cała klasa, bądź grupa. Prezentując wyniki pracy grupy, uczniowie mają możliwość porównania sposób rozwiązania problemu i rezultatów osiągniętych przez inne zespoły.
5. Refleksja. Faza zamykająca jest częścią niezbędną, a jednocześnie trudną zarówno dla nauczyciela, jak i ucznia. Uczniowie dokonują samooceny, określają czego i w jaki sposób się nauczyli, czemu służyły przyjęte metody, jak dalej pracować.

Po więcej informacji zapraszamy do źródeł.

Bibliografia:

·         Dydaktyka ogólna – wybrane zagadnienia, Żegnałek Kazimierz, Wyższa Szkoła Pedagogiczna TPW w Warszawie, Warszawa 2005.

·         Sztuka nauczania-szkoła, t.2 pod red. Konarzewskiego Krzysztofa, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2002.

·         Szuka nauczania-czynności nauczyciela, Kruszewski Krzysztof, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995, rozdział VII.

·         Współczesne teorie i mity wychowania, Śliwerski Bogusław, Oficyna Wydawnicza IMPULS, Kraków 1998.

·         Encyklopedia pedagogiczna XXI w. T.1, pod red. Śmińskiego Józefa Marka, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2003, s.782-787.

Opracowali Dawid i Monika.